Het regeerakkoord is af. Na maanden praten zijn VVD, CDA, D66 en ChristenUnie eens over hoe het beleid er de komende vier jaar uit moet zien.

Het uiteindelijke document telt zeventig pagina’s.

Dit zijn de belangrijkste punten op het gebied van immigratie, veiligheid, infrastructuur, klimaat, onderwijs, zorg, bestuur en medisch-ethische kwesties. Inclusief reacties van een opgeluchte Commissaris van de Koning in Groningen en een furieus VluchtelingenWerk Nederland.

Immigratie

  • Nederland gaat meer immigranten hervestigen, om de opvang in de regio te ontlasten. Nederland gaat in plaats van 500 750 vluchtelingen opvangen.
  • Asielzoekers krijgen geen zorgtoeslag, huurtoeslag en bijstand meer in de eerste twee jaar na aankomst in Nederland. Die toeslagen worden geïnd door de gemeente, om te voorkomen dat asielzoekers te lang in de bijstand blijven.
  • Vluchtelingen krijgen een verblijfsvergunning voor drie jaar in plaats van vijf jaar. Kan een vluchteling na drie jaar niet terug, dan wordt de vergunning met twee jaar verlengd. Daarna wordt een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd gegeven.

VluchtelingenWerk Nederland: “De migratie- en integratieplannen zijn spijkerhard. Het ademt één en al afweren en uitsluiten. Dat blijkt ook uit de aanpak van integratie. Van de doorgeschoten eigen verantwoordelijkheid van vluchtelingen slaan de plannen nu door naar volledige afhankelijkheid van gemeenten. Vluchtelingen kunnen hierdoor pas na twee jaar echt beginnen met het opbouwen van een zelfstandig bestaan. Ook komt er nog steeds geen rechtvaardig kinderpardon. Het nieuwe kabinet heeft vertrouwen in de toekomst, maar dit regeerakkoord biedt vluchtelingen geen vertrouwen in hún toekomst.”

Veiligheid

  • Het kabinet zal de investeringen in Defensie fors opvoeren na jaren van bezuiniging. De investering loopt op tot ruim 1,5 miljard euro per jaar. De basisgereedheid wordt op orde gebracht, de operationele inzetbaarheid wordt vergroot en noodzakelijke investeringen in vervanging en vernieuwing van materieel worden toekomstbestendig gefinancierd.
  • Er wordt 95 miljoen euro uitgetrokken voor cybersecurity.
  • De nationale politie krijgt structureel 267 miljoen euro extra voor onder andere meer agenten in de wijk en rechercheurs.
  • Boetes in het verkeer gaan omhoog voor wie vaker in de fout gaat of voor overtredingen die relatief gevaarlijk zijn. Boetes voor kleine overtredingen gaan juist omlaag.
  • Wraakporno wordt strafbaar als apart delict, omdat het diep ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer. Een bekende wraakpornozaak is die van de jonge vrouw Chantal uit het Brabantse Werkendam. Zij had Facebook voor de rechter gedaagd om te achterhalen wie een seksfilmpje van haar op de site had geplaatst.

Infrastructuur

  • Er komt een kilometerheffing voor vrachtwagens. In navolging van omringende landen wordt een kilometerheffing voor vrachtverkeer (“Maut”) ingevoerd. Het registratie- en betalingssysteem dat daarvoor nodig is wordt hetzelfde als in de buurlanden, zodat chauffeurs geen extra apparatuur hoeven aan te schaffen.
  • Verlichting langs de snelweg gaat weer aan.
  • Er komen meer sprinters op het spoor om de regio’s beter op elkaar aan te laten sluiten. Het gaat om de lijnen Apeldoorn-Enschede, Zwolle-Groningen/Leeuwarden en Dordrecht-Breda (in combinatie met de Merwede-Lingelijn).
  • Infrastructuur krijgt er twee miljard euro bij voor wegen, spoor en fietspaden. Cumulatief, in de komende drie jaar.

Klimaat

Het akkoord is stellig: “Nederland wordt duurzaam.” “We leggen de lat hoog.” Qua CO2-uitstoot zelfs hoger dan de Europese Unie. De nieuwe coalitie wil maatregelen nemen zodat in 2030 een reductie van 49 procent kan worden behaald.

  • Er komt een aparte wet, een nationaal Klimaat- en energieakkoord om CO2-uitstoot tegen te gaan met alle betrokken partijen.
  • Milieuvervuilend gedrag wordt beprijsd, door de invoering van een CO2-minimumprijs in de elektriciteitssector, aanpassingen in de energiebelasting, een hogere belasting op het storten en verbranden van afval en het afschaffen van de teruggaafregeling voor taxi’s. De SDE+ regeling (en de daaraan gekoppelde opslag duurzame energie) wordt voortgezet en verbreed.
  • Verder wil het kabinet alle kolencentrales voor 2030 sluiten.
  • De gaswinning in Groningen wordt wat teruggeschroefd. De coalitie wil over vier jaar ongeveer 1,5 miljard kuub aan Gronings gas minder te winnen. Als de vraag naar gas met 3 miljard kuub verminderd (ook een doelstelling) dan kan de NAM reserves opbouwen voor koude tijden. Een piek in de winning maakt het risico op bevingen namelijk groter.

Groningen wil snel met het nieuwe kabinet in gesprek over de toekomst van de gaswinning in de provincie. "We moeten nu doorpakken", zegt René Paas, commissaris van de Koning in Groningen namens de provincie en de zogenoemde aardbevingsgemeenten. "Dat zijn belangrijke stappen vooruit, maar we zijn er nog niet."

Paas wil met de minister in gesprek of Nederland niet meer gas terug kan nemen en hoe de afbouw van het winningsniveau gestalte krijgt.
"Wij vinden veiligheid voor Groningers niet afweegbaar, ook niet tegen leveringszekerheid."

Donald Pols, directeur Milieudefensie: "De ambities zijn er met deze klimaatwet. Het is nu de vraag of de lusten en lasten eerlijk verdeeld worden, tussen bedrijven en burgers en tussen burgers onderling. Daar ligt wat Milieudefensie betreft de grootste opdracht van dit kabinet: de rekening eerlijk verdelen en zorgen dat alle burgers mee kunnen doen."

Onderwijs

  • Het leenstelsel voor studenten blijft.
  • Het collegegeld gaat met de helft omlaag in het eerste jaar, bij de lerarenopleidingen zelfs in de eerste twee jaar.
  • Kinderen gaan het Wilhelmus stampen. "Het is van groot belang dat we onze historie en waarden actief uitdragen. Het zijn ankers van de Nederlandse identiteit in tijden van globalisering en onzekerheid. Op school leren kinderen daarom het Wilhelmus, inclusief de context ervan."
  • En in het verlengde daarvan mogen scholieren (tijdens schooltijd) de Tweede Kamer en het Rijksmuseum bezoeken.
  • 450 miljoen euro moet de werkdruk in het onderwijs gaan verlagen.
  • En leraren krijgen meer salaris. Daarvoor is 270 miljoen euro beschikbaar.

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb): "De basisbeurs komt niet terug, blijkt uit het regeerakkoord. Hiermee breken CDA en ChristenUnie hun eerdere verkiezingsbelofte over de terugkeer van de basisbeurs. De LSVb is diep teleurgesteld. Wij kunnen ons voorstellen dat studenten die op deze partijen gestemd hebben zich bekocht voelen. Uit alle onderzoeken blijkt dat er sinds de invoering van het leenstelsel minder studenten zijn gaan studeren vanwege leenangst. Met CDA en ChristenUnie in de nieuwe coalitie was de hoop gevestigd op de terugkeer van de basisbeurs."

Zorg

  • Het eigen risico blijft op 385 euro. De premie stijgt daardoor wel met een paar euro per jaar.
  • Er gaat twee miljard euro naar ouderenzorg. "Wanneer het thuis niet meer gaat, moeten ouderen kunnen rekenen op goede zorg in een verpleeghuis."

Seniorenorganisatie KBO-PCOB: "Goed dat de bezuinigingen op de langdurige zorg worden teruggedraaid. Positief zijn we over de forse investeringen om vijftigplussers aan het werk te krijgen en te houden. Prima dat er een eind komt aan de verschillen in de eigen bijdragen Wmo. Ook voor de inzet op waardig ouder worden hebben we ronduit waardering. Voor deze belangrijke thema’s heeft KBO-PCOB zich sterk ingezet. We vinden het echter jammer dat het regeerakkoord beter uitpakt voor werkenden dan voor gepensioneerden."

Bestuur

  • De benoeming van burgemeesters zal uit de Grondwet worden gehaald om de gekozen burgemeester mogelijk te maken.
  • Het raadgevend referendum wordt weer afgeschaft. Dat was een paar jaar terug ingesteld. Later zou dan een correctief bindend referendum komen. Maar die steun is er niet meer en dus is het beoogde doel uit zicht. En het kabinet schrijft dat het raadgevend-referendum niet heeft gebracht wat er van werd verwacht, maar licht dat niet verder toe.

Medisch-ethisch

De vier partijen laten elkaar vrij in kwesties van leven en dood, mits zo'n vraagstuk zorgvuldig is besproken en beoordeeld. Afspraken daarover zijn nodig om te voorkomen dat de nieuwe coalitie overvallen wordt door een nieuw twistpunt waarover in het regeerakkoord niets is afgesproken.

De nieuwe coalitie telt progressieve liberalen en behoudende christenen, die vaak heel anders denken over onder meer onderzoek op embryo's en stervenshulp voor mensen die hun leven voltooid vinden.

  • Initiatieven om de euthanasieregels te verruimen gaan van tafel.
  • Er komen meer mogelijkheden voor stamcelonderzoek om erfelijke ziektes tegen te kunnen gaan.
  • Onnodige geslachtsregistratie, daar gaat de overheid mee stoppen.

LEES OOK: Dit verandert er voor werkgevers en werknemers met Rutte III: van doorbetaling ziekte tot minimumtarief zzp’ers